ΝΤΟΛΟΡΕΣ ΙΜΠΑΡΟΥΡΙ (ΠΑΣΙΟΝΑΡΙΑ)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Υπήρξαν ενδοιασμοί πριν συμπεριλάβουμε τη χαρισματική Ντολόρες Ιμπαρούρι στις σελίδες μας. Κι αυτό για δυο λόγους: 1) Ήταν στέλεχος του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, στο οποίο καταλογίζονται βαριές ευθύνες για την ήττα των δημοκρατικών και την επικράτηση του Φράνκο κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο (βλ. το βιβλίο "Πεθαίνοντας στην Καταλονία" του Τζωρτζ Όργουελ). 2) Υποστήριξε ως δικαιώματα των γυναικών όχι μόνο το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην ψήφο, στην εργασία έξω από το σπίτι με ημερομίσθιο ίδιο με των αντρών, στο διαζύγιο, στην πρόσβαση σε πληροφορίες για τον έλεγχο των γεννήσεων και σε αντισυλληπτικά, αλλά και το "δικαίωμα σε νόμιμη, ασφαλή άμβλωση". Είναι όμως αναμφισβήτητο γεγονός ότι πάλεψε με όλες της τις δυνάμεις για ό,τι θεωρούσε σωστό, καθώς και ότι αν και κομμουνίστρια, δεν χειροκροτούσε δουλικά κάθε κίνηση της Σοβιετικής Ένωσης: το 1968 και ενώ το σοβιετικό καθεστώς την είχε τιμήσει με βραβεία και παράσημα, εκείνη καυτηρίασε έντονα τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία. Κρίναμε λοιπόν ότι δεν μπορούμε να παραλείψουμε την αναφορά στην πλούσια δράση της, κι ας μην συμφωνούμε σε όλα μαζί της. Στο κάτω-κάτω, κανείς δεν είναι τέλειος...

Γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1895 στην Γκαγιάρτα της Ισπανίας, σε μια φτωχή οικογένεια ανθρακωρύχων, όπου ήταν το 6ο από τα 11 παιδιά. Ήταν εξαιρετική μαθήτρια, και ήθελε να σπουδάσει δασκάλα, όμως η οικογένειά της δεν είχε τα χρήματα για να τη στείλει να σπουδάσει, κι έτσι έγινε μοδίστρα.

Το 1917 προσχώρησε στη σοσιαλιστική οργάνωση της πόλης Σομορόστρο και άρχισε να γράφει στον εργατικό Τύπο τα πύρινα άρθρα της, με το ψευδώνυμο «Πασιονάρια», δηλαδή «λουλούδι του πένθους». Μερικά χρόνια αργότερα έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας (PCE, ελληνικά ΚΚΙ). Γενικά είχε το χάρισμα με τους λόγους, τα άρθρα και τη δράση της να συνεπαίρνει και να ενθουσιάζει.

Το 1920 εξελέγη στην Περιφερειακή Επιτροπή του Βασκικού Κομμουνιστικού Κόμματος, και το 1930 εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος.Το 1931 παντρεύτηκε και αυτή έναν ανθρακωρύχο. Αργότερα ο άντρας της φυλακίστηκε επειδή, ως ενεργό μέλος του Εργατικού Συνδικάτου, ηγήθηκε μιας απεργίας.

Από το 1931 ως το 1933 η Ντολόρες Ιμπαρούρι ήταν μία από τους αρχισυντάκτες του κεντρικού οργάνου του ΚΚΙ, της εφημερίδας "Μουντό Ομπρέρο" ( «Mundo Obrero»), και από αυτή τη θέση πρόβαλε ιδέες που θα βελτίωναν την κοινωνική θέση της γυναίκας. Τον Σεπτέμβριο του 1931 φυλακίστηκε, και απελευθερώθηκε τον Ιανουάριο του 1933 (Συνολικά φυλακίστηκε 6 φορές στη ζωή της). Ταξίδεψε στη Σοβιετική Ενωση και ανέβηκε πολύ στην ιεραρχία του Κομμουνιστικού Κινήματος.

Για την άνοδο στην Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι και στη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ έλεγε: «Μην κλείνετε τα μάτια σας στην άνοδο αυτών των στοιχείων. Αν σε μια χώρα της Ευρώπης οι φασίστες καταφέρουν να αποκτήσουν εξουσία, τότε η μπόρα θα μας πάρει όλους». Βοήθησε στην ίδρυση της Παγκόσμιας Επιτροπής Γυναικών κατά του Πολέμου και του Φασισμού. Το 1936 εξελέγη βουλευτής στα Cortes (τη Βουλή της Ισπανίας) και το 1937 έγινε αντιπρόεδρος. Αγωνίστηκε για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, τα εργατικά δικαιώματα και τη βελτίωση της δημόσιας υγείας, ενώ διαπραγματεύτηκε με επιτυχία την αποφυλάκιση αρκετών πολιτικών κρατουμένων.

Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου ήταν υπεύθυνη επικοινωνίας των δημοκρατικών. Στις 18 Ιουλίου του 1936, έκλεισε μια ραδιοφωνική ομιλία της με τη διακήρυξη: «Νο pasaran!» (οι φασίστες «δεν θα περάσουν!»). Η φράση αυτή έγινε το σύνθημα όλων των δημοκρατικών, μέχρι και του μεξικανού επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα.

Από το 1939 ως το 1977 Ντολόρες έζησε ως πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ενωση. Έγινε Γενική Γραμματέας του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE) τον Μάιο του 1944. Το 1963 συνέγραψε την αυτοβιογραφία της. Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης Λένιν και την επόμενη χρονιά με το παράσημο Λένιν. Καθώς όμως ήταν ασυμβίβαστο πνεύμα, το 1968 καυτηρίασε έντονα τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία

Μετά τον θάνατο του Φράνκο θέλησε να επιστρέψει στην Ισπανία. Το 1977 εξελέγη ξανά στα Cortes. Πέθανε στις 12 Νοεμβρίου 1989, σε ηλικία 93 ετών, από πνευμονία.

Από τα έξι παιδιά της Πασιονάρια έζησαν μόνο δύο. Η ίδια έγραψε «Είναι δικό μου λάθος. Διότι δεν τους προσέφερα τις σωστές ιατρικές φροντίδες και τις γαλουχίες όταν έπρεπε». Ο μόνος της γιος που επέζησε, ο Ρούμπεν, σκοτώθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1942 στο Στάλινγκραντ, πολεμώντας στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού.

Δείγματα λόγου και γραφής

• «Είναι καλύτερο να είμαστε χήρες ηρώων, παρά σύζυγοι δειλών».

• «Οι Ισπανοί να πεθάνουν όρθιοι, παρά να ζήσουν γονατιστοί». (Αυτό σε μια ομιλία της κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Γαλλία και στο Βέλγιο, για την ενίσχυση των δημοκρατικών της Ισπανίας).

• «Για πρώτη φορά στην ιστορία της πάλης των λαών έγινε το θαύμα, το μεγαλειώδες εγχείρημα που κόβει την ανάσα για τη μεγαλοσύνη του: η δημιουργία των Διεθνών Ταξιαρχιών, που βοήθησαν στη σωτηρία της ελευθερίας και ανεξαρτησίας της απειλούμενης χώρας, της ελευθερίας και ανεξαρτησίας της ισπανικής γης μας.
  Κομμουνιστές, Σοσιαλιστές, Αναρχικοί, Ρεπουμπλικάνοι, άνδρες διαφορετικού χρώματος, διαφορετικής ιδεολογίας, ανταγωνιστικών θρησκευμάτων, που όλοι αγαπούσαν την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, ήρθαν και μας πρόσφεραν τους εαυτούς τους ανιδιοτελώς.
  Μας έδωσαν τα πάντα - τη νιότη ή την ωριμότητά τους, τις γνώσεις ή την πείρα τους, τις ελπίδες και τις προσδοκίες τους - και δεν μας ζήτησαν τίποτε για αντάλλαγμα. Όμως ναι, πρέπει να ειπωθεί, αποζητούσαν μία θέση στη μάχη, αποζητούσαν να έχουν την τιμή να πεθάνουν για μας.
  Λάβαρα της Ισπανίας! Χαιρετίστε όλους αυτούς τους ήρωες. Υποκλιθείτε για να τιμήσετε τόσους μάρτυρες!
  Μανάδες και Γυναίκες της Ισπανίας! Όταν τα χρόνια περάσουν και οι πληγές του πολέμου επουλωθούν, όταν η θολή ανάμνηση των θλιβερών αιματηρών ημερών ξεθωριάσει στην παρουσία της ελευθερίας, της ειρήνης και της ευημερίας, όταν τα μίση πάψουν να υπάρχουν και όταν η περηφάνια στην ελεύθερη χώρα μας γίνει κτήμα ισότιμο όλων των Ισπανών, μιλήστε στα παιδιά σας. Πείτε τους γι' αυτούς τους άνδρες των Διεθνών Ταξιαρχιών.
  Εξιστορήστε τους πως ερχόμενοι πέρα από θάλασσες και τα βουνά, διασχίζοντας σύνορα που τα φύλαγαν μυριάδες ξιφολόγχες, κυνηγημένοι από λυσσασμένα σκυλιά που ήθελαν να ξεσκίσουν τις σάρκες τους, έφτασαν στη χώρα μας ως σταυροφόροι της ελευθερίας, για να πολεμήσουν και να πεθάνουν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Ισπανίας, που απειλούνταν από τους Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες. Εγκαταλείψανε τα πάντα - τους αγαπημένους τους, τις χώρες τους, το σπίτι και την τύχη τους, τους πατέρες, τις μητέρες, τις συζύγους, τους αδελφούς, τις αδελφές και τα παιδιά τους - και ήρθαν και μας είπαν: «Είμαστε εδώ, η υπόθεσή σας, η υπόθεση της Ισπανίας είναι και δική μας υπόθεση. Είναι υπόθεση όλης της προοδευτικής ανθρωπότητας.
  Σήμερα πολλοί αναχωρούν. Χιλιάδες άλλοι μένουν εδώ, θαμμένοι στην ισπανική γη, χαραγμένοι βαθιά στη μνήμη όλων των Ισπανών. Σύντροφοι των Διεθνών Ταξιαρχιών: Πολιτικοί λόγοι, κρατικοί λόγοι, το συμφέρον της υπόθεσης που σας οδήγησε να προσφέρετε το αίμα σας με τόσο ειλικρινή γενναιοδωρία, σας στέλνει τώρα πίσω, μερικούς στις χώρες τους και άλλους σε αναγκαστική εξορία. Μπορείτε να φύγετε υπερήφανοι. Έχετε γράψει ιστορία. Είσαστε θρύλος. Είσαστε το ηρωικό παράδειγμα της δημοκρατικής αλληλεγγύης και του διεθνισμού απέναντι στο πρόσωπο του κακού και το πνεύμα αυτών που ερμηνεύουν τις δημοκρατικές αρχές με τα μάτια στραμμένα στα πλούτη τους ή στις μετοχές των επιχειρήσεων τους, που θέλουν να τις διαφυλάξουν πάση θυσία.
  Δεν θα σας ξεχάσουμε. Και όταν ανθίσει η ελιά της ειρήνης πλεγμένη με τα νικηφόρα δάφνινα στεφάνια της Δημοκρατίας της Ισπανίας, επιστρέψτε.
  Επιστρέψτε στο πλευρό μας, εδώ θα βρείτε πατρίδα - αυτοί που δεν έχουν πατρίδα ή φίλους, που πρέπει να ζήσουν στερημένοι της φιλίας - όλοι, όλοι θα έχουν τη στοργή και την ευγνωμοσύνη του ισπανικού λαού, που σήμερα και αύριο θα ζητωκραυγάζει με ενθουσιασμό: Ζήτω οι ήρωες των Διεθνών Ταξιαρχιών». (Αποχαιρετισμός στους αντιφασίστες μαχητές των Διεθνών Ταξιαρχιών όταν αποφασίστηκε να φύγουν οι Διεθνείς Ταξιαρχίες από την Ισπανία - 1η Νοεμβρίου 1938).